آپارتماندولتجردن گفت وگو با بهروز غريب پور درباره جايگاه تئاتر كودك ونوجوان در ايران (بخش نخست)
تئاتر كودك و نوجوان تمرين زندگي و گفت وگو است
 |
|
|
بهروز غريب پور متولد ۱۳۲۹ سنندج، از سنين كودكي به عنوان بازيگر، نويسنده، كارگردان و مديريت گروه تئاتري وارد عرصه هنر شده و در دانشگاه تهران و آكادمي هنرهاي رم كارگرداني تئاتر خوانده است. در كارنامه غريب پور علاوه بر كارگرداني تئاتر زنده، كارگرداني تئاتر عروسكي، فيلم سينمايي، فيلم هاي مستند و … نيز به چشم مي خورد. همچنين او را به عنوان مترجم، پژوهشگر و مدير فرهنگي مي شناسيم. او پايه گذار تئاتر ثابت كودك و نوجوان در ايران، عضو هيأت مديره اتحاديه بين المللي نمايش عروسكي و رئيس يونيما در ايران است. از فعاليت هاي مديريتي فرهنگي و هنري غريب پور مي توان به تبديل كشتارگاه تهران به فرهنگسراي بهمن، تبديل پادگان نظامي ايرانشهر به خانه هنرمندان ايران و تبديل آبجوسازي شمس به مركز اطلاعات تاريخي شهر تهران اشاره كرد. او همچنين در دوره هاي مختلفي به عنوان قائم مقام دبير جشنواره تئاتر عروسكي فعاليت داشته و هم اكنون مديرعامل خانه هنرمندان ايران و مدير مركز تئاتر عروسكي ايران است. تئاتر كودك و نوجوان در ايران، همواره با كم توجهي بسيار، خصوصاً در مطبوعات كشور روبرو بوده است. به جهت شناخت هر چه بيشتر مسائل و مشكلات اين نوع تئاتر با بهروز غريب پور به دليل كوشش فراوانش براي ارتقاي سطح كيفي اين نوع تئاتر در ايران گفت وگو كرده ايم كه مي خوانيد:
•••
\� آقاي غريب پور مي خواستم پيش از هر چيز تئاتر كودك را تعريف كنيد و بفرماييد مخاطبان اين نوع تئاتر دقيقاً چه كساني هستند؟
* اجازه بدهيد كه از جاي ديگري شروع كنيم اينكه تئاتر در زندگي كودك چه نقشي دارد. چون تئاتر كودكان و نوجوانان به تعبير مارك تواين نويسنده معروف بزرگترين اختراع فرهنگي قرن بيستم است. درواقع مي توان گفت پديده اي جديد است و شايد اين امر باعث سوء تفاهمي مي شود كه اساساً تئاتر و كودك نسبت جديدي است. درحالي كه اين طور نيست و كودك در سنين پايين از طريق بازيهاي نمايشي سعي مي كند با جهان اطرافش ارتباط برقرار كند و سعي مي كند واقعيات را درك كند: روابط ميان خانواده، روابط اجتماعي و بسياري از پديده هايي كه ذهنش را مشغول مي كند به نمايش بگذارد تا پس از تكرار فراوان اين واقعيات را بپذيرد. در نمايش هاي كودكان مؤنث آنچه چشمگير است فراگرفتن آداب زندگي، مادر بودن و تمرين خانواده است. بنابراين از يك طرف كودك از هنگامي كه قدرت بيان دارد و از لحظه اي كه از لحاظ جسماني آمادگي پيدا مي كند تا به تكرار زندگي بپردازد با تئاتر الفتي بسيار بسيار نزديك پيدا مي كند اما اينكه فرآورده اي به نام نمايشنامه كودك وجود داشته باشد و براي كودكان به اجرا در بيايد يا كودكان آن را به اجرا دربياورند، پديده اي ديگر است. باز هم اگر در سنت هاي پيشينيانمان كمي دقت كنيم در تعزيه ما گروه نوجوانان تعزيه اجرا مي كنند تا اينكه در سنين بزرگسالي امكان گرفتن نقش هاي اساسي تعزيه را پيدا كنند. همه اينها پديده هايي كاملاً متفاوت با آن چيزي است كه در دنيا تئاتر كودك خوانده مي شود. زماني كه كودك به دليل نياز عاطفي و رواني و اجتماعي اي كه دارد به بازي متوسل مي شود و هنگامي كه طبق سنت ها، نه تنها در ايران بلكه در كشورهايي نظير هند براساس تعاليم سنتي بايستي كودكان و نوجوانان جايگزين بزرگسالان بشوند همواره نوعي تئاتر كودك وجود دارد اما تئاتري كه مارك تواين را وادار به گفتن چنين جمله اي كليدي كرده است كه «تئاتر كودكان يكي از اختراعات بزرگ فرهنگي يا بزرگترين اختراع فرهنگي در قرن بيستم است» احساس مي شود كه كودكان همچون بزرگسالان نيازمند ديدن و شنيدن داستانها هستند. بايد بگوييم كه تئاتر كودكان و نوجوانان تئاتري است مبتني بر مسائل مبتلا به كودكان و نوجوانان كه يا توسط بزرگسالان و يا خردسالان به اجرا درمي آيد. طبيعي است كه اين نوع تئاتر همواره تفاوت هاي اساسي اي با تئاتر بزرگسالان دارد. براي اينكه در تئاتر بزرگسالان به دليل ذهني، عقلي و وضعيتي كه به هر حال مخاطب پيدا كرده براي پذيرش داستان ممكن است شيوه هاي مختلفي را نويسنده و كارگردان اتخاذ كند اما در تئاتر كودكان الزاماً در هر اجرا ما نيازمند آن هستيم كه اول مخاطب را جذب كنيم و بعد بتوانيم مسأله اي را منتقل كنيم.
ابتدا در تئاتر كودك و نوجوان باز اين تصور وجود داشته كه مرزبندي ندارد. درحالي كه رشد كيفي تئاتر كودك و نوجوانان همه دست اندركاران و فعالان تئاتر را متوجه كرد كه در تئاتر كودك مرزبندي ها بسيار بيشتر از تئاتر بزرگسالان است. در مورد تئاتر كودكان بين ۳ تا ۷ سال تصور اينكه عروسك ها موجودات زنده اي هستند، ذي وجودند و نيازهايي شبيه به نيازهاي خودشان دارند؛ كاملاً به عنوان يك پديده تجربه شده است. درحالي كه از سنين ۷ تا ۱۳ سال ما نياز اين باور را كمتر مي بينيم و از سن ۱۳ تا ۱۹ سال برخي از نوجوانان در مقابل تئاتر عروسكي و اكنشي دارند به اين معنا كه تظاهر مي كنند اينها عروسك اند و ما كودك نيستيم. يا فرض كنيد تئاتر مناسب با دختران تفاوت هاي اساسي اي با تئاتر متناسب با پسران دارد. اگر نوجوان دختر نيازمند دريافت پاسخ سؤال هايي است كه دختران در اين سن با آنها مواجه هستند؛ نوجوان پسر دنبال تحرك و هيجان است. به اين دليل ما امروزه مي بينيم كه ما بايد تئاتر كودكان و نوجوانان را با توجه جنسيت آنها با مرزبندي مشخص كنيم. در تئاتر كودكان بايستي آموزه هاي لازم براي رشد سني و تجربه اجتماعي به وجود بيايد، در حالي كه در تئاتر نوجوانان بايستي به سؤالهاي آنان پاسخ داده بشود. همينطور انواع تئاتري كه براي آنان در نظر مي گيريم. كودكان را بايستي از طريق تئاتر عروسكي جذب كنيم و پيام مان را به آنها منتقل كنيم درحالي كه در تئاتر نوجوانان بهتر است اين كار از طريق تئاتر زنده انجام بشود. تئاتر ديگري هم وجود دارد كه توسط كودكان و نوجوانان اجرا مي شود كه اينها هر كدام داراي اهدافي جداگانه هستند. چيزي كه در اين تئاترها بسيار روي آن تكيه مي شود تمرين نظم، اعتماد به نفس و كار گروهي است. در اينجا مسأله انتقال انديشه نيست، بلكه مسأله آماده كردن بستري براي تمرين زندگي اجتماعي است.
\� آيا اصلاً چيزي به نام «ادبيات نمايشي كودكان و نوجوانان» در ايران وجود دارد؟
آپارتمان* بله، وجود دارد. اما كم بودن يا زيادبودن، فراگير بودن يا نبودن آن مسأله است.
\� من هم مي خواستم به همين نكته اشاره كنم. اينكه آيا چيزي كه در حال حاضر به عنوان ادبيات نمايشي كودكان مطرح مي شود، چنين وجوهي دارد يا خير؟
*خير، در ايران نويسنده اي كه براي كودكان بنويسد كم داريم، نمايشنامه نويس فوق العاده كمتر داريم و در زمينه كارگرداني با همين محدوديت روبرو هستيم. ادبيات نمايشي ايران داراي گستره وسيعي نيست و ادبيات نمايشي كودكان و نوجوانان هم بالطبع چنين است.
\� منظور من از ادبيات نمايشي كودكان و نوجوانان دقيقاً ادبيات نمايشي براي كودكان است. كمااينكه در ادبيات ما صمد بهرنگي را داريم اما بهرنگي نويسنده كودك نيست. او به بهانه كودكان براي بزرگسالان مي نويسد.
* همه آشفتگي تئاتر كودك در همين است. علت آنكه من از سال ۱۳۵۱ تا به امروز يكي از دغدغه هاي اصلي ام جدي تلقي شدن تئاتر كودك و نوجوان در ايران اين بوده كه بسياري از نويسنده هاي ما همواره از اين مي ترسند كه اگر فقط براي كودكان و نوجوانان بنويسند مخاطبين تصور مي كنند كه آنها فاقد انديشه اي براي بزرگسالان هستند. در مورد تصويرگري كتاب كودك ما كمتر با اين مسأله روبرو هستيم. بزرگان تصويرگر ما به اين سمت و سو رفتند. اما به تئاتر كودكان همواره با ديدي تحقيرآميز نگاه شده و اين بسياري از كساني را كه داراي استعدادي در اين زمينه بوده اند طرد كرده و آنها را وارد حيطه شبه روشنفكري ادبيات نمايشي كرده است. در سال ۶۴ پس از اجراي نمايش «بابابزرگ و ترب» گوينده راديو از من سؤال مي كرد كه «آقاي غريب پور چطور شده كه شما تئاتر جدي را رها كرديد و به تئاتر كودك روي آورديد؟» درواقع او به شكل ناگفته اي مي گفت كه من تئاتر جدي را رها كرده ام. درواقع داوري بر روي مسائل سياسي و اجتماعي را رها كرده ام و براي ايمن بودن، باقي ماندن و آسيب نديدن به جهان كودك روي آورده ام. خب اين دردناك است كه شما زماني كه فعال هستيد متهم به اين مي شويد كه داريد عملي غيرجدي انجام مي دهيد. كسان بسيار اندكي مي توانند در برابر سؤالهايي اينچنيني مقاومت كنند.
كافي است كه داراي اين اعتماد به نفس نباشد به سرعت تلاش مي كند اثري جدي براي بزرگسالان بنويسد تا او را باور كنند.
\� در مطبوعات هم به هيچ وجه به تئاتر كودكان پرداخته نمي شود؟
* به جرأت مي توانم بگويم كه ظرف ۹ سال مديريت من در مركز تئاتر عروسكي شايد به تعداد انگشتان دست در مطبوعات ما به اين مهم پرداخته نشد. ما در اين سالها حداقل تلاش كرده ايم مخاطب پرورش بدهيم درحالي كه مطبوعات ما و منتقدين هرگز توجهي نكرده اند و جالب تر اينكه وزارت ارشاد توسط كارشناسان خودشان هر سال مروري بر تئاتر سال داشته اند كه دراين ميان تئاتر كودك و نوجوان جايگاهي ندارد. درواقع انگار كه اصلاً هيچ اتفاقي نيفتاده. طبيعتاً كسي كه كار هنري مي كند نيازمند توجه جامعه فرهنگي و منتقدين است و چون اين توجه را نمي بيند دلسرد مي شود و به اين ترتيب استعدادهاي بسياري از تئاتر طرد مي شوند
موتور جستجوی املاک ایران - تماس با ماموتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - ثبت ملك به صورت مستقيم موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - راهنماموتور جستجو ی مسکن و املاک ایران -درباره ما
موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - عضویت آژانس های مسکن در سویگل موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - نمایندگی در شهرستانها موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - عضویت ویژه برای وبسایت های ارائه کننده خدمات مسکن موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - سرویس اتوماتیک ثبت املاک در سویگل موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - سفارش طراحی وبسایت موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - لینک به سویگلموتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - کد لازم برای قرار دادن موتور جستجو در سایت موتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - تبلیغات در سویگلموتور جستجو ی مسکن و املاک ایران - سویگل در مطبوعاتموتور جستجوی مسکن و املاک ایران - اخبار و رویدادها مشاورین املاک بزرگ دهکده مشاورین املاک بزرگ دهکده - تماس با مامشاورین املاک بزرگ دهکده - راهنما مشاورین املاک بزرگ دهکده - گالری عکسمشاورین املاک بزرگ دهکده - اخبارگروه مشاورين املاك بزرگ دهكده - تبلیغات در سایت ما گروه مشاورين املاك بزرگ دهكده - لینک به ماگروه مشاورين املاك بزرگ دهكده - درباره ماتبریز - توانیر
